Skutki udaru…
Po udarze mogą powrócić przytomność i świadomość. Może jednak okazać się, że nie powracają rozmaite funkcje ruchowe i umysłowe. Do najczęstszych skutków udaru w zakresie doznań czuciowych i zdolności ruchowych należy tzw. niedowład połowiczy. Jest to paraliż połowy ciała. Po udarze i uszkodzeniu, w jego rezultacie, lewej półkuli mózgu może pojawić się niedowład połowiczy prawostronny. Po uszkodzeniu prawej półkuli mózgu – paraliż lewej strony ciała. Połowa twarzy, ręka i noga zostają odcięte od właściwego przepływu informacji czuciowo – ruchowej na drodze ciało – mózg. Ciało musi wtedy zostać jak najszybciej poddane fizjoterapii. Czy i w jakim stopniu sparaliżowana połowa ciała powróci do prawidłowego funkcjonowania zależy od konfiguracji rozmaitych czynników (rodzaj udaru, zasięg uszkodzenia tkanki mózgowej, intensywność i czas trwania rehabilitacji, inne).
Afazja
Do najczęstszych skutków udaru w zakresie funkcji umysłowych należy zaburzenie prawidłowego przebiegu procesów językowych zwane afazją. Przy czym narządy mowy pracują prawidłowo. Osoba odzyskująca przytomność i świadomość może wejść w dramatyczny etap orientowania się, że to co mówi nie jest zrozumiałe dla słuchającego. Osoba może dobrze rozumieć to, co mówią inni ludzie. W afazji można wiedzieć co chce się powiedzieć, ale nie można prawidłowo wykonać tej czynności, co w efekcie może dawać brak mowy lub mowę znacząco lub nawet całkowicie zniekształconą. W innym wariancie osoba może nie rozumieć tego, co mówią osoby w jej otoczeniu i jednocześnie nie móc samej mówić. Słowem, w afazji możena mieć zupełnie lub częściowo zaburzone zdolności mówienia, rozumienia, czytania i pisania. Rehabilitacja afazji powinna być prowadzona od pierwszych chwil po odzyskaniu przytomności i po właściwym zdiagnozowaniu jej rodzaju i zasięgu w trakcie specjalistycznego badania testami neuropsychologicznymi. Diagnoza i rehabilitacja afazji powinna być prowadzona regularnie w ciągu pierwszych dwóch lat od udaru. Systematyczną diagnozę i rehabilitację afazji prowadzi neuropsycholog. Więcej o afazji TUTAJ.
Pamięć
Częstym skutkiem udaru są zaburzenia pamięci. Osoba może nie pamiętać rozmaitych zdarzeń ze swojej przeszłości. Może również pamiętać przeszłość, ale mieć problemy z zapamiętaniem nowej informacji, np. aktualnej daty. Zaburzenia zdolności pamięciowych po udarze powinny być diagnozowane i rehabilitowane przez neuropsychologa.
Po udarze można doświadczać zaburzeń w zakresie:
- planowania działania (osoba nie wie co zrobić, żeby wyjść z pokoju)
- inicjowania działania (osoba nie może wyjść z pokoju bez wyraźnego polecenia)
- wykonania działania (osoba nie wie jak otworzyć drzwi)
- tempa myśli (spowolnienie toku myślenia lub przyspieszenie, tzw. gonitwa myśli)
- spostrzegania wzrokowo – przestrzennego (osoba nie rozpoznaje rozmaitych przedmiotów; nie widzi części przestrzeni (np. konkretnego przedmiotu lub drzwi) mimo prawidłowego wzroku; osoba nie potrafi narysować prostej figury lub przerysować prostego wzoru, mimo sprawnej ręki; osoba nie rozpoznaje znajomych twarzy mimo świadomego i przytomnego zachowania)
- uwagi (osoba nie może skupić się na dłużej niż kilka sekund, co znacząco utrudnia jej wykonywanie najprostszych czynności)
Wszystkie powyższe zaburzenia powinny być diagnozowane i rehabilitowane z uzyciem specjalistycznych metod przez neuropsychologa.
Po udarze mogą pojawić się zmiany emocjonalne:
- z panującej nad sobą osoba staje się gwałtowna, impulsywna, agresywna
- ze spontanicznej i aktywnej osoba staje się wycofana, cicha, bezradna
- osoba staje się płaczliwa
- osoba przejawia nieadekwatne i mające charakter powtarzalnych reakcje emocjonalne, np. chichotanie gdy mowa o smutnych rzeczach
- osobie towarzyszy głębokie poczucie winy, a udar traktuje jak karę
Zmiany emocjonalno – osobowościowe powinny być dobrze rozpoznane, zdiagnozowane i terapeutyzowane przez psychologa/neuropsychologa.
Najczęstszym skutkiem udaru (ok. 70% osób) jest pełno-objawowa depresja. Więcej o depresji po udarze TUTAJ.
Mgr Daniel Jerzy Żyżniewski
(psycholog, neuropsycholog kliniczny, terapeuta)