Jestem wykładowcą Uniwersytetu Otwartego Uniwersytetu Warszawskiego, szczegóły TUTAJ
"Sztuka zależna od mózgu - artysta i udar"
Artysta uprawiający profesjonalne malarstwo poszukuje takiej formy wyrazu dla swoich spostrzeżeń i uczuć, która będzie najtrafniej oddawała jego wewnętrzną wrażliwość. Artysta profesjonalny stawia sobie za cel wykształcenie indywidualnego stylu, bo dzięki temu jego twórczość stanie się bardziej rozpoznawalna. Tym większe znaczenie ma ten fakt im bardziej artysta angażuje się emocjonalnie i społecznie w swoją twórczość. Spostrzeganie przejawia się wtedy jako proces, który automatycznie służy takiemu celowi.
Gdy artysta dozna uszkodzenia Ośrodkowego Układu Nerwowego (OUN), np. w wyniku udaru, to jego styl może zmienić się adekwatnie do zaistniałych po tym zdarzeniu deficytów spostrzegania. Dzieło stanie się wtedy dodatkowo nośnikiem informacji o powstałych zaburzeniach procesów poznawczych. Zmiany, które nastąpiły w wyniku uszkodzenia tkanki mózgowej staną się widoczne w postaci konkretnych różnic formalnych, które można zauważyć w obrazach powstających po zdarzeniu. Zaburzenia spostrzegania, np. konturu, deficyty uwagi w tym zespół zaniedbywania stronnego oraz inne są dowodem na to, że sztuka tak samo jak każdy inny obszar naszego życia zależna jest od prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Na przykładzie kilkorga znanych twórców malarstwa światowego XX i XXI wieku zostaną przedstawione konkretne przejawy zmian, które zaszły w ich twórczości w wyniku doznanego przez nich, tzw. epizodu mózgowego. Wybrane zaburzenia procesów poznawczych zostaną ściśle powiązane z uszkodzeniami OUN, których doznali bohaterowie wykładu, i których ślady pozostawili w swoich dziełach pogłębiając tym samym współczesną wiedzę o funkcjonowaniu ludzkiego mózgu.
Dotychczas z wykładu skorzystali studenci i specjaliści:
- kierunku Neurokognitywistyka w Instytucie Filozofii na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (link do zapowiedzi TUTAJ)
- kierunku Historia Sztuki w Instytucie Historii Sztuki Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego
"Pomoc psychologiczna we wczesnym etapie po uszkodzeniu mózgu"
Pierwsze miesiące po uszkodzeniu mózgu są najważniejsze. W ciągu pierwszych sześciu miesięcy od udaru lub wypadku, w wyniku którego nastapiło uszkodzenie mózgu Ośrodkowy Układ Nerwowy intensywnie dąży do ponownego scalenia się w spójną całość. Pomoc psychologiczna w tym okresie jest kluczem do sukcesu w rehabilitacji zakłóconych uszkodzeniem funkcji poznawczych. Osoba chora jest wtedy szczególnie podatna na doświadczanie cierpienia. Wiąże się z tym ryzyko utrwalenia silnie destabilizujących funkcjonowanie reakcji emocjonalnych. Podobnemu ryzyku ulega najbliższe otoczenie osoby chorej. Zaskoczenie, szok, niedowierzanie, gwałtowna mobilizacja, mieszanka silnych emocji na kontinuum ambiwalencji. Sytuacja życiowa osoby doznającej uszkodzenia OUN zmienia się tak gwałtownie i diamtralnie, że skutkuje zmianami także wśród jej najbliższych. Dlatego pomoc psychologiczna po uszkodzeniu mózgu powinna obejmować osobę chorą w jej ścisłym kontekście interpersonalnym, czyli także członków jej najbliższego otoczenia. Tak gwałtowne zdarzenie jak uszkodzenie mózgu może, siłą rzeczy, powodować niechciane obnażenie wielu skrywanych dotąd mechanizmów i tajamnic osoby chorej i jej otoczenia. Wykład pokazuje na wybranych przykładach z praktyki klinicznej jak rozpoznawać mechanizmy towarzyszące uszkodzeniu mózgu. Dzięki zaprezentowanym przykładom można dostrzec delikatną materię interwencji psychologicznej w tym okresie i szczególną wartość tolerancji, szacunku i dyskrecji. Ujęcie systemowe jest w tym obszarze najbardziej funkcjonalne i wymagające zarazem. Specjalista - psycholog jest bowiem postawiony w sytuacji podwójnej konieczności, bo pomoc, której wymga chory jest jednocześnie elementem pmocy, której wymagają w tym okresie także jego najbliżsi. Techniki, które sprawdzają się w tym podejściu pozwalają specjaliście wytyczyć przestrzeń szczególnie wartościową dla przyszłego funkcjonowania osoby chorej i ludzi jej najbliższych.
Dotychczas z wykładu skorzystali studenci i specjaliści na:
- kursie specjalizacyjnym z psychologii klinicznej w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie (IPiN), w bloku szczegółowym tego kursu: Neropsychologia kliniczna
"Mózgowe podłoże kontaktu z dziełem sztuki"
Oglądając dzieło sztuki - najczęściej obraz - wchodzimy w interakcję z jego treścią. Zatrzymujemy się przy nim krócej lub dłużej i dochodzimy do jakiegoś wniosku. Czasami obraz nie podoba nam się, a czasami przeciwnie - czujemy się wciągnięci, oczarowani a nawet zachwyceni jego treścią. Bywa, że trudno nam określić co tak naprawdę wciągnęło nas w treść obrazu lub co sprawiło, że nie chcemy oglądać go ponownie. Kolory i ich zestawienie; kształt i jego konfiguracje; kontrast i jego nasycenie, a może skojarzenia, które przyszły mimowolnie. Nasz kontakt z dziełem sztuki, to inerakcja naszego mózgu z bodźcami, na które reaguje. Ta reakcja ma swoje biologiczne podłoże. Im więcej bodźców o specyficznej sile oddziaływania na mózg, tym intensywniejsza reakcja - zarówno negatywna jak i pozytywna. Eksperymenty, w których wykazano różnice między siłą oddziaływania malarstwa kubistycznego a "temperaturą" odbioru malarstwa impresjonistycznego należą do nurtu badań starających się wskazać te lementy w sztuce, które zasadzają się na biologicznych podstawach i sprawiają, że nasza reakcja jest przewidywalna. Wykład pokazuje na wybranych przykładach kilka odkrytych dotychczas mechanizmów mózgowych, których udział w odbiorze dzieła sztuki przyczynia się do jakości tego odbioru. Wykład jest także dobrą przestrzenią dla tych, którzy dotąd nie mieli jeszcze okazji przyjrzeć się podstawowym mechanizmom funkcjonowania naszego mózgu. Zatem każdy, kogo interesuje mózg znajdzie w tym wykładzie wiedzę pozwalającą mu przybliżyć się do tej tematyki. Każdy, kogo interesuje sztuka znajdzie kilka kwestii, dzięki którym pogłębi swój warsztat.
Dotychczas z wykładu skorzystali studenci i specjaliści na:
- kierunku Historia Sztuki w Instytucie Historii Sztuki Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego
"Emocje - od abstrakcji do biologii"
Wykład dla każdego, kto interesuje się związkiem ludzkiego zachowania z emocjami i otoczeniem. Czym są emocje w świetle najnowszych badań. Jakie procesy biologiczne, psychiczne i społeczne zapoczątkowują, wpływają i określają nasze emocje. Jak nazywają się podstawowe emocje i co o nich wiemy. Czy emocje mają swoją kolejność występowania w drodze rozwoju począwszy od narodzin. Które emocje ujawniają się samoistnie, a które wymagają obserwacji otoczenia, żeby nauczyć się ich wyrażania. Dlaczego płacz nie jest emocją. Jak emocja wpływa na podejmowanie decyzji. Rola emocji w interakcji z drugim człowiekiem. Czy emocja ma początek w mózgu? A także o tym jaka jest różnica między emocją a stanem psychicznym? Te pytania są strukturą dla interakcji z uczestnikami wykładu. Celem wykładu jest zwiększyć poczucie pewności i uważności uczestnika na procesy zachodzące w nim i wokół niego. Można dzięki temu oswoić w sobie kilka fundamentalnych kwestii dotyczących ludzkiej natury. Wykład spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem licealistów i studentów z Polski, Litwy i Szwecji. Wykład ma dwie wersje językowe: polską i angielską.
Dotychczas z wykładu skorzystali studenci i specjaliści:
- międzynarodowego projektu artystyczno-edukacyjnego "Południowobałtycka Akademia Teatru Niezależnego - Narzędzie Zmiany Społecznej" (BAIT) Więcej o projekcie TUTAJ