Neuropsycholog kliniczny aktywnie pomaga mózgowi w procesie zdrowienia!
Neuropsychologia to dziedzina nauki, która powstała na gruncie psychologii i na styku z neurologią. Zaobserwowano, że osoby, które doznały uszkodzenia mózgu w wyniku np. udaru lub wypadku mogą przejawiać zmiany w funkcjonowaniu poznawczym. Zmiany mogą nastąpić w obszarze emocji i zachowania, a także w zakresie podstawowych funkcji umysłowych takich jak pamięć, uczenie się, mówienie, pisanie, czytanie, planowanie, strategie rozwiązywania problemów oraz wiele innych. Współcześnie, neurupsycholog to mgr psychologii (absolwent jednolitych pięcioletnich studiów mgr na kierunku psychologia) ze specjalnością: neuropsychologia kliniczna. Zadaniem neuropsychologa jest pomóc osobie po uszkodzeniu mózgu oraz jej bliskim w procesie odzyskiwania zakłóconych czynności umysłowych lub w procesie aktywnego spowalniania ich dezorganizacji. Neuropsycholog pomaga także w rehabilitacji zakłóconego uszkodzeniem mózgu zachowania, np. agresywnego, lękowego, depresyjnego oraz w procesie adaptacji do życia po zdarzeniu, które wywołało uszkodzenie mózgu i silne reakcje psychiczne u osoby chorej i u jej bliskich, np. symptomy stresu pourazowego.
Cel konsultacji neuropsychologicznej
Wskazaniem do konsultacji neuropsychologicznej jest każde zdarzenie skutkujące urazem głowy z utratą przytomności oraz zdiagnozowane przez neurologa problemy w obrębie Centralnego Układu Nerwowego. Na konsultację neuropsychologiczną tym bardziej warto zgłosić się w sytuacji stwierdzenia lub podejrzenia choroby nowowtoworwej w obrębie mózgu, a także dowolnej choroby neurodegeneracyjnej, np. stwardnienia rozsianego, demencji (typu alzheimerowskiego, czołowo-skroniowe, innej) lub choroby Parkinsona. Osoby z doświadczeniem udaru krowotocznego lub niedokrwiennego powinny być diagnozowane neuropsychologicznie równolegle z diagnozą neurologiczną.
Ważnym wskazaniem do konsultacji neuropsychologicznej jest każda zaobserwowana i powtarzająca się nieprawidłowość w zakresie:
-
procesów językowych (mówienie, rozumienie, pisanie, czytanie)
-
procesów uwagowych (np. "niezauważanie" przedmiotów znajdujących się w polu widzenia)
-
trudności w planowaniu
A także wtedy, gdy obserwujemy:
-
kłopoty z planowaniem działania
-
problemy z inicjowaniem czynności (również wtedy, gdy zostały zaplanowane)
-
wyraźne problemy z motywacją
-
gwałtowne zmiany nastroju (np. wyraźna zmiana usposobienia ze spokojnego na gwałtowne, popadanie w smutek, negatywizm, czarnowidztwo, lęk przed codziennością, napady paniki, etc.)
-
trudności w samokontroli, np. agresywne zachowanie (w porównaniu z wcześniejszym opanowaniem)
-
długotrwałe uzależnienie od sybstancji psychoaktywnych
-
problemy z pamięcią
Cele rehabilitacji neuropsychologicznej
Rehabilitacja neurpsychologiczna musi być dostosowana do osoby potrzebującej pomocy. Podstawą do zaplanowania właściwej rehabilitacji neuropsychologicznej jest wynik przeprowadzonej diagnozy neuropsychologicznej. Celem rehabilitacji neuropsychologicznej jest przywrócenie (jeśli to możliwe) u osoby, która doznała uszkodzenia mózgu, zakłóconych w wyniku tego uszkodzenia funkcji poznawczych, np. mowy, uwagi, planowania, samokontroli, pamięci, rozwiązywania problemów, wzrokowo - przestrzennych i innych. Ważnym celem rehabilitacji neurpsychologicznej jest przyspieszenie procesów naprawy w obrębie ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Im wcześniejsza po zdarzeniu i bardziej wyspecjalizowana stymulacja umysłowa osoby chorej, tym intensywniejszy proces zdrowienia mózgu. W sytuacji, w której nie jest możliwe przywrócenie utraconej funkcji umysłowej rehabilitacja neuropsychologiczna zmierza do spowolnienia rozwoju dysfunkcji oraz do wypracowania metod zastępczych w zakresie utraconej zdolności tak, by adaptacja do skutków choroby przebiegała jak najpomyślniej rokowniczo.
Po co diagnoza neuropsychologiczna
Neuropsycholog diagnozuje zmiany w zakresie rozmaitych funkcji umysłowych, które nastąpiły w wyniku uszkodzenia tkanki mózgowej. Do diagnozy neuropsychologicznej służą specjalistyczne testy neuropsychologiczne, które pozwalają oszacować zakres zmiany, jej nasilenie oraz wyznaczyć kierunek rehabilitacji neuropsychologicznej.
Cele psychoterapii neuropsychologicznej
Psychoterapia neuropsychologiczna powinna mieć charakter dynamiczny. Oznacza to, że powinna być dostosowywana i modyfikowana do regularnie prowadzonej i aktualizowanej diagnozy neuropsychologicznej. Psychoterapię neuropsychologiczną pwinien prowadzić neuropsycholog z doświadczeniem psychoterapeutycznym. Proces psychoterapii neuropsychologicznej polega na wyłonieniu czynników osobowościowych danej osoby sprzed zdarzenia, które doprowadziło do uszkodzeniu jej mózgu oraz zestawieniu tych informacji ze zmianami, ktore nastapiły w obszarze zachowania danej osoby po uszkodzeniu jej mózgu. W procesie psychoterapii neuropsychologicznej prowadzi się systematyczną obserwację, badanie i wnioskowanie porównawcze oraz wdraża techniki interwencji pozwalajace adaptować się osobie chorej oraz jej rodzinie do zmiany zachowania zaistniałej w wyniku choroby.